BAGUIO CITY (PIA) -- Balbalakadan ti maysa a Child and Adolescent Specialist dagiti makapaspasar iti depresyon nangruna dagiti agtutubo nga agkiddaw da iti tulong bayat a nasapa pay.
 
Ti depresyon ket ti panangrikna iti liday, kaawan ti namnama, ken panagbalin a naunget wenno aburido a bumayag iti lawas, bulan, wenno nabaybayag pay nu sadino, apektaran daytoy ti normal a panagbiag.

Sigun kenni Baguio General Hospital and Medical Center Department of Psychiatry Child and Adolescent Specialist Dr. Genna Hipolito, mabalin a kasao dagiti paryentes wenno asinoman a nataengan a mabalin a pangibinglayan iti marikrikna.
 
"If you think you are depressed, ask for help as early as you can kasi 'pag naging severe na 'yan, you don't have already the capability to ask help," kuna ni Hipolito.
 
Inlawlawag na nga iti panangakseptar ken iti panangibingay iti marikrikna, malag-anan ti arigna bakbaklayen a pakaseknan.
 

Tapnu malasatan ti depresyon, ibalbalakad na met laeng ti saan a panangisalumina iti bagi nu di ket busbusen ti oras a kadwa dagiti gagayyem ken pamilya, aramiden dagiti aktibidad a pagaayat, ken mabalin nga ag-volunteer iti dadduma nga aktibidad.
 
Impetteng na a kasapulan nga agbalin a naimbag iti bagi ken pagtalinaed a nasalun-at ti pammagi babaen iti panangliklik kadagiti anyaman a makadadael iti salun-at, ken maturog iti walo nga oras.
 
"Remember that depression is not your fault, this is a medical condition. Depression is real, it is treatable brain illness or health problem," kuna ni  Hipolito.
 
Inyunay-unay na a napateg a mapagsasaritaan ti panangliklik wenno pananglasat iti depresyon gaputa daytoy ti maibilbilang nga 'strongest risk factor' to suicide nangruna kadagiti agtutubo.

Maibasar iti 2021 Young Adult Fertility and Sexuality Study, manipud iti  300,000 nga agtawen iti 15-24 ditoy Cordillera, 21.4% ti nangpanunot nga ag-suicide. Dumanon met iti 8.2% dagiti nanggandat nga agkettel iti bukod da a biag.
 

Gapu iti nasao a datus, impetteng ti Cordillera Regional Population Executive Board ti pannakapapigsa met dagiti programa para kadagiti agtutubo tapnu mailiklik da iti panangpanunot iti dakes. (DEG-PIA CAR)

Tagalog translation:

Paraan ng pagovercome ng  depresyon ibinahagi

BAGUIO CITY (PIA) -- Pinapayuhan ng isang Child and Adolescent Specialist ang mga nakararanas ng depresyon lalo na ang mga kabataan na humingi ng tulong habang maaga.
 
Ang depresyon ay ang pagdama ng lungkot, kawalan ng pag-asa, at pagiging magalitin o aburido na nagtatagal ng ilang linggo, buwan o mas matagal pa kung saan, naaapektuhan nito ang normal na pamumuhay.
 
Ayon kay Baguio General Hospital and Medical Center Department of Psychiatry Child and Adolescent Specialist Dr. Genna Hipolito, maaaring kausapin ang mga magulang o sinumang nakatatanda na maaaring pagsabihan ng nararamdaman.
 
"If you think you are depressed, ask for help as early as you can kasi 'pag naging severe na 'yan, you don't have already the capability to ask help," ani Hipolito.
 
Paliwanag nito, sa pagtanggap at pagbabahagi ng nararamdaman ay gagaan ang animo'y mabigat na pasanin.
 
Upang malagpasan ang depresyon, ipinapayo rin nito ang hindi pag-isolate sa sarili.. Samakatuwid, gugulin ang oras na kasama ang mga kaibigan at pamilya, gawin ang mga kinaaliwang aktibidad, at maaaring mag-volunteer sa ibang mga aktibidad.
 
Iginiit nito na kailangang maging mabuti rin sa sarili at panatilihin ang malusog na pangangatawan sa pamamagitan ng pag-iwas ng anumang nakasisira sa katawan, at matulong ng walong oras.
 
"Remember that depression is not your fault, this is a medical condition. Depression is real, it is treatable brain illness or health problem," si Hipolito.
 
Binigyang-diin nito na mahalagang pag-usapan ang pag-iwas o paglagpas sa depresyon dahil ito ang itinuturing na 'strongest risk factor' ng suicide lalo na sa mga kabataan.
 
Batay sa 2021 Young Adult Fertility and Sexuality Study, mula sa 300,000  na edad 15-24 sa Cordillera, 21.4% o katumbas nito ang isa sa apat na kabaatan ang nakaisip mag-suicide. Aabot naman sa 8.2% ang mga sumubok nito.
 
Dahil sa naturang datos, iginiit ng Cordillera Regional Population Executive Board ang pagpapalakas sa mga programa para sa mga kabataan upang maiiwas sila sa paggawa ng masama. (JDP/DEG-PIA CAR)