TAGBILARAN CITY, Bohol, October 14 (PIA) -- Aron mas mopanindot pa ang kahimtang sa kalikopan, ilabi na sa katubigan ug kalasangan sa Makapiko, gibuhian didto ang kawhaan og upat pa piso sa Asian Box Turtles, nga napapusa sa us aka umahan kansang tag-iya, hilig usab niini.

Kauban ug sa pagsuperbisa sa Department of Environment and Natural Resources (DENR), gibuhian ni Jomer Balag, tag-iya ug tagdumala sa Jolits Eco Farm sa Cambacay Batuan ang 24 ka mga bag-ong pusa nga mga ewon, nga iyang gipasanay sa iyang farm.

Ang Asian Box Turtles, wala man nahimutang sa mga mananap nga halos mapuo na, apil pa gihapon sila sa mga mananap nga mahimong mawala tungod sa sobra nga pagpanakop niini, pun-an pa sa pagkanihit sa ilang mga kabuhi-an tungod sa paggamit sa kemikal nga makadaut usab sa ilang kaliwatan.

Didto sa iyang umahan sa Cambacay, si Balag, kinsa may kaliwat nga taga Panglao, nakat-on og buhi ug pagpasanay sa mga ewon nga iyang nakit-an didto sa luna sa iyang asawa nga ilang gihimong umahan.

Ang Jolits Eco Farm, migamit sa integrated diversified organic farming (IDOF) diin iyang gipahimutang sa iyang umahan ang mga natural nga mga factors alang sa mas mabungahon nga farm.

Pananglit, migamit sila sa mga kiwot o kiyot aron makatabang sa pagpabuwat ug pagpabunga, migamit usab sa mga tanom nga gihimong babag aron dili dugokon ang iyang tanom sa mga dangan, ang pag-pananom sa mga buwak aron mas dagsangon sa pollinators ang umahan, pagpamuhi sa mga klaseklase nga hayupan aron maoy mohatag og abono nga natural sa yuta u gang pagpamuhi og tilapia diha sa mga napundo nga tubig sa mga danawan.

Ang mga danawan usab maoy gidugok sa mga ewon gawas nga ang tubig, usahay maoy ilang gigamit sa pagpamisbis sa tanaman ug   ang pagparegulate sa kabugnaw sa ilang lugar.

Gawas sa ewon, malampuson usab nga napasanay ni Balag sa iyang farm ang freshwater lobster o ikman nga magtabang usab sa pagpatambok sa tubig nga iyang gipuy-an, aron maayo nga ibisbis sa tanom.

Una na unta nga embargohon sa DENR ang mga ewon nga napasanay ni Balag, apan nakabantay ang ahensya nga ang pagpasanay, mas nakaayo sa pagpadaghan og balik sa mga ewon.

Tungod niini, gipapadayon pa hinuon sa ahensya ang pagpasanay ug mitambong pa gani sa pagpamuhi sa mga piso sa ewon sa suba, mga usa ug tunga ka kilometros gikan sa umahan.

Tungod niini, gidason ni Balag, kinsa nakapamatuod nga dili lamang stambastamba ang iyang pagpamuhi og ewon, nga pinaagi sa pagpatunhay ug pagpasanay sa ewon pinaagi sa tinabangan nga pamaagi, mahimo nga mapausab ang hunahuna sa tawo ngadto sa pagdason: nga ang pag-amoma sa kalikopan nagkahulogan usab og pag-amoma sa sunod nga mga kaliwatan.

Sa katungod sa DENR, kinsa mipadala ni Lorna Fernandez ngadto sa kalihukan, nalipay ang ahensya nga bisan sa kadaghan sa mga tawo nga walay pagduhaduha nga moihaw ug moka-on sa mga ewon, ania pa diay nga tawo nga nakasabut sa kahimoan sa pagpasanay aron ipahiuli ang nagusbat nga kalikopan.  (RAHC/PIA-7 Bohol)