TAGBILARAN CITY, Bohol, Feb. 13 (PIA) -- Sa kasamtangan nga kapin kon kulang 200 mil ka iro sa Bohol, ug sa gilansang sa World Health Organization (WHO) nga 70% sa kinatibuk-ang populasyon sa mga iro nga mabakunahan aron makab-ot ang herd immunity, unsa ka seguro nga maluwas na ang Bohol sa nagpaghot nga hulga sa rabies sa iro nga motakod ngadto sa laing mag iro ug ngadto sa tawo nga mao nay makamatay?
Matud ni Dr. Stella Marie Lapiz, kon makab-ot ang nahisgutan nga target nga ab-ton ang 70% sa mga iro nganhi, daku ang purohan nga mobalik sa zero ang kaso sa rabies sa Bohol.
Didto sa Kapihan sa PIA, gibutyag ni Dr. Lapiz, kinsa maoy provincial veterinarian ug executive Officer sa Bohol Rabies Prevention and Eradication Program nga nahitabo na niadtong 2010 ug 2011 nga nagzero ang kaso sa rabies sa iro ug sa tawo dinhi sa Bohol.
Niadtiong panahona, naabut sa 82% ang nakab-ut nga vaccination sa iro diin kini nagpakita usab nga may kapin kon kulang 150 mi ka iro ang narehistro sa Bohol.
Ang rabies nga sakit nga dala sa kagaw nga mosulod sa iro, delikado kon makaabut sa ulo sa iro kay kini, gawas nga makamatay sa hayop, dakung hulga usab sa tanan nga mapaakan sa iro nga may rabies na.
Kon makaabut na sa ulo sa iro ang rabies, maglabad ang ulo niini hinungdan nga mobanghag ug mamaak sa bisan unsang butang nga makit-an niining molihok.
Ang kagaw sa rabies nga naa sa laway sa iro, mao na usab ang sinugdanan sa pagkuyanap sa rabies ngadto sa hayop nga mapaakan, kinsa mamaak usab hangtud nga patyon kini sa kagaw sa kasagarang ika napulo ka adlaw nga pagka rabid.
Apan, sugilon ni Dr. Lapiz, kon ang rabid nga iro makapaak sa iro nga bakunado, dili na kini matakdan pa, ug mao nga mo-undang na og katag ang kagaw.
Dugang niya, kon sa usa ka lugar, adunay 30% na lang ka iro nga wala mabakunahi, dyutay na lang usab ang purohan nga mokanit pa ang sakit kay bisan unsaon, mamatay ra gihapon ang iro nga may rabies.
Subay niini, giawhag sa Provincial Veterinarian ang mga tag-iyahan og iro sa pagpabakuna na sa ilang mga hayop, ug dayon sa paghimo sa mga lakang nga kini mapanalipdan nga dili mabugno sa mga layaw nga iro.
Subay sa balaod sa rabies, ang tag-iya sa iro nga madakpan nga gibuhi-an, mamultahan.
Mas daku pa ang multa, kon ang iro nakapaak ug wala itugyan sa tag-iya ang iro aron maobserbahan.
Ang tag-iya usab sa iro maoy sangunan sa responsibilidad sa pagpatambal sa napaakan ug sa paggasto sa tanang galastohan sa biktima.
Sa 2021, ag rabies usa sa mga sakit nga nasulod sa labing nakaapekto sa populasyon sa Bohol, segun sa taho sa Provincial Health Office. (RAHC/PIA7 Bohol)
