TAGBILARAN CITY, Bohol, October 14 (PIA) -- Gitugyan sa National Museum of the Philippines (NMP) ngadto sa Kagamhanang Probinsyal sa Bohol ug sa Syudad sa Tagbilaran and upat ka Important Cultural Property markers agi og timaan sa pagtugyan usab sa pag-atiman, pagdumala ug pagpatunhay sa mga kabtangan nga giisip na nga mahinongdanon nga kabilin sa katawhan.

Gitunol ni NM Director for the Visayas Museum Atty Ma. Cecilia Tirol ngadto sa Kagamhanang Probinsyal ang timaan sa ICP alang sa Escuela de Ninas ug sa Plaza Rizal samtang ngadto kang Mayor Jane Yap ang kasuwatan sa pagtugyan sa Beldia Heritage House ug sa Balili Heritage House isip mga ICP sa Tagbilaran.

Mismo silang Architects Gloria Balili-Katz ug Norma Beldia ang mibarug sa mga tag-iya sa mga balay kabilin nga nahisukip sa mga isipon na nga mahinungdanong kulturanhong kabilin, diha nga naghimo ang City Events, Culture and Arts Office, Tagbilaran City Council for Culture and the Arts ug Tagbilaran City Tourism Office sa cultural mapping dili pa lamang dugay.

Ang Beldia Heritage House nahimutang sa Poblacion Ubos sa Tagbilaran City ug giisip nga usa sa mga maayo pagpapreserbar nga balay nga may tisa nga atop ug giingon nga may pagkakopya sa mga arkitekto nga ininsek.

Ang balay gipanag-iya ni Don Esteban Butalid, gobernadorcillo ug negosyante ug kini maoy nahimong munisipyo sa Tagbilaran sa iyang kapanahonan.

Ang balay napalit ni Judge Antonio Beldia niadtong 1070 ug ang banay niini, mao na karon ang nag-atiman sa esktraktura.

Sa laing bahin, ang Balili Heritage House nga makit-an sa suok nga bahin sa Jacinto Borja Street usa sa mga gitipigan nga kabtangan sa syudad.

Ang balay nagpakita sa desinyo nga chalet sa panahon sa mga Amerikano, chalet nga nahimutang sa usa  ka tanaman  nga magganoy kanimo saka sa sementado nga hagdan paingon sa engrande nga guwa sa ikaduhang ang-ang sa balay.

Dinhi nga balay permi nga magkatapok ang mga datu ug kwartahan sa Bohol, ilabi na kon may bisita silang politico gikan sa kaulohan.

Gidesinyo sa klase nga Art Noveau, ang Balili mansion nagpabiling wala matandog, ug nagpakita pa gihapon sa mga dagkong arko, poste nga kahoy, nga pinakurba nga mga eskina, ug sa hagdang semento nga nagkurba.

Ang Escuela de Ninas maoy na ang nagpabilin sa duha ka eskwelahan sa panahon sa mga Kastila: ang Escuela de Ninos, demalas nga gigun-ob aron katukoran sa Philippine National Bank sa pikas kilid sa Kapitolyo. 

Kini karon mao nay gihimo nga buhatan sa Bohol Tourism Information Office ug gipanag-iya sa National Museum nga karon gitugyan na usab sa pag-atiman sa Kapitolyo.

Ang Plaza Rizal, naporma human sa Ikaduhang guerra, ug gipamugna ni Gov. Gen Kirkpatrick aron sa paghandum ug pagtamud ka Jose Rizal, ug sa mga Bol-anon.

Ang pagtugyan, nahitunong usab kanus-a ang tibuok kalibutan nagasaulog sa World Tourism Day ug pagtak-op sa Buwan sa Creative Industries.

Matud ni Tagbilaran City Mayor Jane Yap, ang pagtugyan us aka importante nga gutlo sa kasaysayan sa syudad, tungod kay dungan sa pagtukas sa tabil sa mga timaan, gipasidunggan usab ang kagahapon sa syudad, ang mga karaang balay kabilin magsilbe nga tamboan sa kagahapon nga pagpahinumdom sa matag usa sa mga katawhan kanhi ug sa ilang mga paghago ug paningkamot samtang magseguro usab nga ikapadayon ang kabiling Tagbilaranon.

Tumbok sa mayor ang pagpatunhay sa kultura, ang pagsumpayg balik sa kagahapon nga nagsaysay sa pagkamalungtaron ug pagkamamugnaon sa mga katawhan ning syudad.

Sa katungod ni Gobernador Erico Aristotle Aumentado, si Provincial Legal Officer Atty. Handel Lagunay  mibutyag nga ang mga karaang balay kabilin, mga saksi sa pag-ugmad sa Tagbilaran, ung unta kini makapaaghat sa katawhan sa pagpaningkamot sa pagpanalipod niini ug sa pagpatunhay niini, sisp mga ang-ang nga magapadayon sa Bohol ngadto sa iyang stratehikanhong katuyuan.

Sa NMP, si Atty. Tirol midason nga ang upat ka markers nga gitugyan, kabahin lamang ug may laing walo pa pa ICP nga ideklara sa sunod buwan.

Niini, matud niya, ang Bohol na ang naghupot sa record sa may labing daghan nga ICP sa tibuok nasud nga deklarado na ug napahimutang na sa pagpanalipud sa mga kagamhanan. (RAHC/PIA-7 Bohol)