TAGBILARAN CITY, Bohol, January 3 (PIA) -- Pangayoon sa Regional Development Council (RDC7) sa Central Visayas, ang suporta sa mga local government units sa pagpatuman sa mga pagdili sa mga kalihukan sulod sa mga protected areas (PA) nga karon nagdaghan na.

Kini samtang tumong sa RDC nga himoon ang Central Visayas subay sa Central Visayas Regional Development Plan (CV-RDP) 2023-2028 nga kapuy-an sa mga komunidad nga nagpalig-on sa mga balaod sa kalikopan.

Tuyo usab niini ang pagpadaghan ug pagpapaspas sa mga kalihukan nga mopahinay sa kadaut sa nagkausab nga panahn ug sa pagpalig-on sa mga pagpangandam sa mga komunidad pagsagubang sa katalagman pinaagi sa pagpanalipod sa kadaut ang mga nahibilin nga key biodiversity areas ug ecosystems dinhi sa rehiyon.

Ang Pilipinas kanunay na nga giisip ng usa sa mga nasud nga may halapad nga matang sa mga tanum ug mga buhilaman ug may mga ecosystems nga may labing taas nga lebel sa mga nagkadaiyang klase sa tanum ugh mananap nga manimuyo niini.

 Apan sa nagpadayon nga hulga sa pagpanghinas, pagpamuhag ug pagpamutol sa mga kahinuhaan nga anaa diha sa mga diverse ecosystems, gitumbok na ang Pilipinas nga usa sa mga “biodiversity hotspots” dinhi sa kalibutan.

Niini, duha  ka mga balaod ang gipagawas ug kini kabahin sa katukoran ug sa pagdumala sa mga lugar nga angay protektahan (protected areas): Ang Republic Act No 7586 o ang National Integrated Protected Areas System (NIPAS) Act sa 1992, ug ang Republic Act No 11038 o ang Expanded National Integrated Protected Areas System (ENIPAS) Act sa  2018.

Ang NIPAS ug  ang E-NIPAS Act nagtumbok sa mga protected areas nga “mga kabahin sa yuta ug dagat nga gitagana aron kapanalipdan tungod sa ilang talagsaon nga pisikal ug biological significance, ug nga kini dumalahon aron mas mapalapad pa ang biological diversity niini ug kapanalipdan batok sa makadaut nga paggamit niini sa mga tawo nga mapahimudsanon.”

Adunay 24 ka ingon niini   nga protected areas ang Central Visayas, 11 niini natumbok sa balaodang ang 13 nag una na nga napili nga panalipdan.

Subay sa mga nasampit nga balaod, did-ang ang mga kalihukan sama sa pagtukod og puy-anan, pag-angkon sa yuta sulod sa PA nga walay pagtugot sa Protected Area Management Board (PAMB).

Gidid-an usab ang pagtukod, pagpabarug, o pagmintinar og tinuyo nga mga estraktura sama sa labat o kural, tangkal, paghimo og negosyo sulod sa protected area nga walay pagtugot sa PAMB ug walay permit gikan sa DENR, o ang paghimo'g mga kalihukan nga supak sa plano sa pagdumala sa PA segun sa naaprobahan sa PAMB.

Gidid-an usab gihapon ang pagpalit, pagbaligya, pagprenda, pagpaabang sa mga yuta  o bahin niini nga sulod sa PA kon kini napailawom man sa tenurial instruments.

Ug sanglit dili maatul sa DENR ug mga ahensya sa kagamhanan ang pagbantay ug pagdumala sa PAs, aron magmalampuson ang pagpatuman sa mga balaod dinhing dapita, nakita sa RDC ang panginahanglan sa pag-abag ug pagsuporta sa LGUS.

Subay niini, ang Economic Development Committee sa RDC, miduso sa EDC Resolution No. 22, nga nagrekomendar sa RDC Full Council nga nagkatigun sa miaging buwan, pangayoon ang suporta sa LGUs dinhi sa rehiyon sa pagpatuman sa mga gidili nga mga kalihukan sa mga nahisgutang balaod sulod sa protected areas. (RAHC/PIA7 Bohol)