TAGBILARAN CITY, Bohol, Feb 15 (PIA) -- Gisugdan na og pakonsulta sa Kapitolyo sa Bohol ang nakit-ang sugyot nga tugotan nga pasudlan ang napulo ka kilometro nga kadagatan gikan sa baybay sa mga gagmay nga commercial fishers aron may himan na nga makakuha sa mas daghang isda panghulip sa kakuwang sa isda sa merkado.

Niining nga lugara, ang mga gagmay nga mananagat ra ang gitugotan pagsulod, subay sa Republic Act 8550.

Apan, pinaagi sa Republic Act 10654 gihatagan na og paluag ag balaod ug mahimo na nga tugotan sa mga Lokal nga Kagamhanan ang pagpasulod sa gagmay nga commercial nga mananagat sa 10.1 kilometros basta mahimoan kinig ordinansa.

Daghan ang uyon, daghan usab ang supak kay kini makapatilok sa mga isda, matud pa ilabi na kay dinhi ang kasagarang itloganan sa mga isda ig buhilaman sa dagat.

Ang init nga sugyot nga gituki sa mga tinugyanan sa Bohol ug sa mga mayor ilabi na sa mga kalungsuran nga nagsawo sa kabaybayonan, agi og pagpundo sa isda sa mga kamerkadohan kay sa kakuwang niini, mahal ang presyo sa sud-anon.

Didto sa Agri-fisheriesy Consultative Meeting sa Kapitolyo ug sa mga Mayor, mga hepe sa Municipal Agriculture Offices (MAO) sa kalungsuran ug mga stakeholders sa produksyon sa pagkaon, gitumbok ni Capitol Consultant on Fisheries nga si kanhi Bureau of Fisheries and Aquatic Resources Regional Director Al Piloton nga mahimong matubag ang kakuwangon sa supply sa isda kon matugotan kadtong may mga maayong teknolohiya ug kagamitan sa pagpokot sa isda nga makasulod na sa lugar nga unang gitagana sa balaod alang sa mga gagmay nga mangingisda.

Subay sa  datus nga gipadayag ni Piloton, nanginahanglan ang Bohol og 54 milyones toneladas nga isda matag tuig o 147,671 ka kilo nga isda matag adlaw aron matagbaw ang panginahanglan sa Bohol.

Kasamtangan nga 5.5 milyones toneladas ra ang kinatibuk-an produksyon sa Bohol sa kasamtangan, ug apil na niini ang isda sa tab-ang sama sab angus, tilapia nga gikan sa punong ug sa fishcages.

Matud ni Piloton, subay sa Fisheries Code of the Philippine o Republic Act 8550, ang pagpanagat sa mga commercail fishers adto lamang himoon sa 15.1 kilometros pa lawod gikan sa baybay aron kahatagan usab og kahigayunan ang mga gagmay nga mananagat sa pagpamasol sulod sa 15 kilometros.

Dayag sa kanhi opisyal sa BFAR nga dinhi sa 5 kilometros pa sulod sa baybay, mahitabo ang pagpangpusa sa mga bihod sa isda, ug dinhi usab ang labing daghang produksyon sa isda.

Apan, matud niya, ang balaod nag-ingon nga ang mga gagmay nga mangingisda lamang ang makapanagat dinhi ug sa us aka adlaw nga panagat, swerte na nga makapasol og 3-5 ka kilo.

Kong tugotan kadtong may pangisdaan nga nagtimbang ra’g 3 toneladas dinhi, mas epesyente ang ilang pamaagi sa panagat, mas daghan ang makuha, possible nga matubag na ang panginhanglan, pasabut niya.

Apan, may mga mayor ug mga MAO nga nahingawa sa sugyo tungod kay kon makasulod ang commercial fishers sa mga municipal waters, mosamot nga wala nay makuha pa ang mga gagmay nga mananagat.

Nahingawa usab ang kadaghanan nga kon makasulod ang mga commercial fishers dinhi, basig masarap nag apil ang mga itloganan sa mga isda ug matigaw na hinuon.

Gidugang ni Piloton nga aduna usab paluag nga gitanyag sa balaod ug kana ang section 18 sa Republic Act 10654 o ang balaod nga nagapabag-o sa karaang Fisheries Code, nagtugot sa mga kalungsuran nga pinaagi sa ordinansa, makapasulod na sa commercial fisers dinhing dapita.

Se Section 8, nassulti nga ang municipal o city government, pinaagi sa ilang mayor, ug sunod sa napagawas nga ordinansa nga magtugot sa pagsulod sa gagmay nga lansa 3.1 gross tons ngadto 50 gross tons ug medium nga panagatan nga nagtimbang og 50.0 ngadto sa 150 gross tons nga magkapanagat sugod sa 10.1 kilometros ngadto na sa 15 kilometros, makahimo na niini kon kinikon makatuman sila sa mga gikinahanglang sundon.

Kini nag-apil sa kinahanglan ang kalawmon niini, moabut na sa 7 ka dupa, nga ang pukot nga gamiton dili mosangkad sa 65 ka dupa, nga ang kadagatan nga sudlan natumbok na sa gikinahanglang kadaghanon sa nanagat (carrying capacity) segun sa teknikal nga pagsusi sa hingtungdan nga ahensya, nga mobayad ang commercial fisher sa mga balayranan.

Kinahanglan usab nga ang tanan nga kuha nga isda, adto lamang idunggo sa dunggunan nga tumbok sa LGU.

Ang konsultasyon gihimo sa mandu ni Gob Erico Aristotle Aumentado aron tutokan usab sa mga mayor ang pagpatuman sa mga lakang nga makapabarato sa isda segun sa nasabutan, ang pagpadayag sa mga mayor sa ilang tagsatagsa ka solusyon sa suliran ug  ang  hugop nga pagpalig-on sa ipatukod pagbalik nga Local Price Coordinating Councils nga maoy mamilpil sa mga negosyante nga grabe makapaak sa presyo aron madali og ka adunahan. (RAHC/PIA Bohol)