TAGBILARAN CITY, Bohol, October 3 (PIA) -- Wala pa gihapon makagawas ang pahat alang sa dinungan nga pagpamakuna sa iro, kini maoy taho ni Provincial Veterinarian Dr. Stella Marie Lapiz, atul sa Bohol Rabies Council Meeting niadtong milabay nga semana.

Kahinumduman nga una na nga gitarget sa Bohol ang makab-ot ang labing menos 70% sa kinatibuk-ang populasyon sa mga iro nga kabakunahan aron muna na ang herd immunity sa rabies, subay sa Provincial Anti Rabies Prevention and Eradication Program, nga una na nga gisuportahan sa usa  ka ordinansa.

Gipanday niadtong 2007, diha nga ang Bohol nasulod sa 10 ka labing kuyaw nga lalawigan sa nasud tungod sa taas nga kaso sa rabies, ang ordinansa nagtumong sa pagpakanaug ngadto na sa zero cases ang dog ug animal rabies dinhi sa Bohol.

Kini kay, matud pa ni kanhi Gobernador Erico Boyles Aumentado, dili mahimo nga ang turismo sa Bohol makahig lamang tungod sa pagtamhang sa katawhan sa ilang mga binuhi nga iro.

Human sa sunodsunod nga tulo ka tuig, gikan sa 2016 ngadto sa 2018, gilukop sa Bohol ang pagpamakuna sa mga iro, gipalihok ang mga opisyales sa barangay ug gipundohan sa kagamhanan ang pamakuna sa mga iro.

Sa susamag mga tuig, nakab-ot sa Bohol ang kapin sa 70% nga vaccination ug sama sa gilantaw, nawala ang kasos a rabies.

Apan sa sunod nga tulo ka tuig nga nasinati ang pandemya, daghan ang nahitabo nga mingresulta sa pag-ubos sa  pamakuna sa Bohol.

Una niini, mikunhod ang kadaghanon sa bakuna diha nga wala na mohatag ang nasudnong kagamhanan sa pagpamalit og bakuna. Niini, napugos ang kagamhanan sa Bohol sa pag-ako sa pagpamalit sa bakuna.

Bisan pa,a ng kakuyaw sa pagpalihok sa katawhan aron mamakuna, delikado kaayop sa COVID-19.

Sa 2022, matud ni Lapiz nga sa pagbalik sa pagpamakuna, dagahn pa nga local government units (LGUs) ang wala makakuha sa ilang targets ug padayon pa nga nagpadagan sa pamakuna ang uban, hinungdan sa ubos kaayo nga accomplishment.

Sa taho sa Office of the Provincial Veterinarian, ang District 1 mikuha lamang sa 56.30% vaccinations, 40.09% sa District 2 ug 43.27% usab ang sa District 3 vaccination.  

Kinatibuk-an nga 46.55% lamang inay 70% ang nakab-ot, u gang epekto niini, mas daghan ang mga iro nga nakapak ug kay wala mabakunahi, mingtaas ang kaso sa rabies nga naa na sa iro ug sa tawo karon nga mga tuig, tumbok ni Dr. Lapiz.

Gani, wala ma man mahurot og kuha sa mga kalungsurana ng ilang mga bakuna, lain na usab ang problema nga masagubang sa OPV ug sa mga mga kaalyansa nga mga tigpangbakuna sa mga kalungsuran.

Sa 2023 nga budget sapangbakuna, wala pamakagawas, nga unta, matud sa mga tinugyanan, sa unang tulo ka buwan sa pagsugod sa tuig, sugdan ug humanon dayon sa mga boluntaryo ang pagpamakuna sa mga iro, apan ka wala pay bahin sa bakuna nga napagawas, napugos ang OPV ug sa ilang mga kaalyansa nga gamiton ang nahibilin nga bakuna sa 2022.

Sa katapusang upat ka tuig, gikan sa walay kaso sa rabies sa iro, may 20 na ka kaso sa rabies ang nakompirma sa 2023, samtang 15 na ang mga tawo ang natakdan sa rabies human sila mapaaki sa iro nga wala mabakunahi.

Tungod usab niini, labing dali nga makasugod og balik sa province-wide nga pamakuna, sa 2024 na, kana  sa gitarget nga kubsan sa katunga ang mga kaso sa human ug animal rabies, dayag sa mga sakop sa Bohol Rabies Council.

Mismo na sila Board Members Romulo Cepedoza ug Lucille Lagunay  ang mipadayag sa ilang mga  kahingawa sa pagdaghan sa kaso sa rabies sa tawo ug hayop, butang nga dili maisip sa us aka lalawigan nga nangimbitar sa mga turista nga mosuroy  dinhi. (RAHC/PIA-7 Bohol)